Zanim zaczniesz wprowadzać nasze poniższe sugestie w życie, zapoznaj się z Pomocniczkiem. Znajdziesz tam wskazówki dotyczące korzystania z tego działu.
HAŁAŚNIAKI
o czym można porozmawiać, co można zrobić
Propozycje tematów rozmów
- Czego się boimy - czy są to rzeczy podobne czy inne?
- Dlaczego się boimy?
- Co robimy w sytuacji strachu? Dlaczego akurat to? Czy to nam pomaga?
- Jak się czujemy, kiedy koło nas ktoś się boi? To dobra okazja, być Ty mógł/mogła powiedzieć, jak Ty się czujesz, gdy Twoje dziecko jest przestraszone.
- Opowiedz dzieciom o tym, czego sam/a się bałaś/eś, gdy byłeś/aś dzieckiem, co robiłeś/aś, jak sobie radziłeś/aś. Czy Ci to pomagało, czy nie. Nie poddawaj tego ocenie, lecz refleksji.
- Jak można pomóc komuś, kto się boi?
- Przed czym strach może nas ochronić?
Propozycje działań
- Narysujcie, jak wyobrażacie sobie Hałaśniaka lub ulepcie go z plasteliny.
- Narysujcie, jak według Was wyglądałby wasz strach, gdyby był rośliną, zwierzęciem lub postacią zamieszkującą inną planetę. Można tę pracę wykonać w formie kolażu. Przygotować wycinki z gazet przedstawiające rośliny i zwierzęta i potem dowolnie mieszać ze sobą ich części. Pogadajcie o swoich pracach.
- Porozmawiajcie o zwierzętach, które uchodzą za bojaźliwe. Poczytajcie o ich zwyczajach. Wyobraźcie sobie spotkanie z takim zwierzakiem - co można by mu powiedzieć? To dobre ćwiczenie na pokazanie dziecku, że można pomagać nie przez pocieszanie, ale mówiąc o uczuciach i szukając wspólnych rozwiązań: Witaj zającu. Dokąd tak biegniesz, ależ masz przerażone oczy. Chyba coś Cię wystraszyło. Czy mogę ci jakoś pomóc?
- Jeśli macie w domu instrumenty wyraźcie poprzez muzykę, jak to jest być przestraszonym/ą. Pamiętajcie, że strach ma mieć różne fazy - najpierw drzemie, potem narasta i może wybuchać. Choć może też być b. nieoczekiwany.
- Wykonajcie swój strach z dowolnych materiałów - najlepiej "śmieciowych" (stare pudełka, kubki itp). Porozmawiajcie o swoich strachach. Co byście do niego powiedzieli? Znajdźcie dobre miejsce dla niego. Zachęćcie dziecko do przychodzenia do strachu, gdy coś je mocno wystraszy. Dobrze jest dbać o swój strach, by we właściwej chwili ochronił nas.
- Przygotuj materiały, którymi możesz ozdabiać (np. koraliki, papier kolorowy, wstążki, bibułę itp.) Zróbcie lub narysujcie potwora, jakąś istotę, wyobrażenie o niej, której się boicie. Zastanówcie się, czy dałoby się go oswoić, dekorując w różny sposób. Wymyślcie historię o oswojonym potworze, co je, co lubi, gdzie mieszka, jakie ma hobby? .
- Zróbcie swój amulet odwagi z masy solnej (sól i mąka w proporcji 1:1 i nieco wody). Po nadaniu im kształtu amulety ozdabiamy koralikami, pestkami dyni itp. Amulet można wykonać tak, by go powiesić na szyi. Trzeba mu wtedy zrobić dziurkę. Ustalcie, do czego może przydać się amulet - np. do odganiania złych snów.
- Porozmawiaj o hałasach, dźwiękach. Jakie hałasy mogą przestraszyć? Kiedy ludzie boją się hałasów?
- Odtwórz fragmenty różnych utworów muzycznych, które kojarzą Ci się ze strachem. Zapytaj dziecko, jakie ma skojarzenia przy ich odtwarzaniu.
- Wybierzcie się na spacer w poszukiwaniu hałasów i nagrajcie je (konieczny dobry dyktafon). Później w domu postarajcie się rozpoznać i nazwać źródła hałasu. Takie nagranie można też przygotować wcześniej bez udziału dzieci.
- Do pudełka włóż przedmiot - najlepiej taki, które może budzić lęk przy dotykaniu, jeśli się go nie widzi (np.: szczotka, zmywak, kawałek wykładziny). Zaproponuj dziecku włożenie ręki do zamkniętego pudełka, torebki. Porozmawiaj o jego odczuciach. Na końcu ujawnij przedmiot.
- Ćwiczenie ruchowe - pokazujcie, co robią ludzie, kiedy się boją (np. krzyczą, chowają się, uciekają, drżą, zamykają oczy itd.).
- Wymyślcie swoje hasło lub rymowankę, wierszyk dodające odwagi.
- Pamiętajcie o naszym graficznym ćwiczeniu oraz ilustracji do tekstu.
- Wymyślcie wspólnie, co Wam mogłoby pomagać, gdy się boicie.
Nasze propozycje to:
- Głęboki oddech
- Liczenie
- Rysowanie tego, czego się boję i powolne oswajanie
- Mówienie o swoim strachu
- Mówienie o swoich potrzebach w sytuacji strachu
- Zlokalizowanie strachu w swoim ciele i np.: głaskanie tego miejsca
- Przytulenie się do kogoś bliskiego lub przytulanki
- Ściskanie czegoś, np. poduszki, miękkich piłek
- Posiadanie uspokajającego przedmiotu
- Posiadanie bezpiecznego miejsca
- Posiadanie hasła dodającego odwagi
Dziecko może mieć takie pomysły na radzenie sobie ze strachem jak chowanie się uciekanie. Porozmawiaj z nim, w jakich sytuacjach to naprawdę dobry pomysł: gdy mi coś lub ktoś realnie zagraża, np. burza. A kiedy ten pomysł można zastąpić innym, np. kiedy do domu wchodzi obca osoba.
Na koniec kilka prawd o strachu, o których warto pamiętać i warto uczyć się z nimi żyć, a nie przeciw nim.
- Strach jest normalnym i potrzebnym uczuciem.
- Ludzie b. różnie okazują strach.
- Czasem wstydzą się tego, że się boją.
- Ludzie boją się bardzo różnych rzeczy, ludzi, sytuacji, zjawisk. To, co przeraża jednych, dla innych jest źródłem śmiechu.
- Akceptuj własny strach i innych.
- Strach często uniemożliwia nam dostęp do innych uczuć – np. złości, która może nam pomóc.
- Strach może motywować do pozytywnych działań i zmian.
- Mów o swoim strachu. Dziel się uczuciami.
- Strach może mnie chronić – np. gdy grozi mi realne niebezpieczeństwo (goni mnie pies).
- Ze strachem można sobie radzić – warto znaleźć swój sposób na to.
- Każdy się boi, choć nie każdy to okazuje.
Polecamy też inne teksty o charakterze terapeutycznym dotyczące tematyki strachu dostępne na rynku:
- Erika Meyer-Glitza „Jakub pogromca strachu” - zbiorek
- Jan-Uwe Rogge „Krótkie opowiadania na pokonanie strachu” - zbiorek
- Linde von Keyserlingk „Opowieści przeciwko lękom” - zbiorek
- Alexandra Mpize „Flabelino i dziewczynka, która bała się spać”
- Irene Wineman Marcus, Paul Marcus „Nocne straszydła”
- Joanna Jung „Lila i bestia z szafy”
- Roksana Jędrzejewska - Wróbel „Gębolud”
- Ted Lobby “Joasia i wilk”
- Melanie Watt „Wiewiór wystraszny”
- Paweł Pawlak „Nocny Maciek”
- Wojciech Kołyszko „Pogromca potworów i magia strachu"
Jeśli masz jakieś wątpliwości lub pytania - napisz do nas lub skorzystaj z porady.
Zespół Pacynkowa
